Zanim możliwe będzie omówienie zagadnienia jakim jest renta z tytułu niezdolności do pracy, konieczne jest:
- opisanie samego zjawiska niezdolności do pracy,
- przyczyn jego powstawania,
- sposobu w jaki określa się stopień niezdolności do pracy.
Z pomocą przychodzi nam ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, która omawia nie tylko wymienione wyżej zagadnienia, ale ponadto porusza wiele innych istotnych kwestii związanych z niezdolnością do pracy. Natomiast zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu w sprawie o sygnaturze akt III AUa 638/12: „Niezdolna do pracy jest taka osoba, która z powodu naruszenia sprawności organizmu utraciła całkowicie bądź częściowo zdolność do pracy i nie rokuje odzyskania zdolności po przekwalifikowaniu. Fakt ten w postępowaniu sądowym sąd ustala w oparciu o dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych.”
Zatem zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS jako niezdolną do pracy określa się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.
Według ustawy całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, natomiast częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.
Powyższe stwierdzenia znajdują odzwierciedlenie w orzeczeniach sądowych. Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego w sprawie o sygnaturze akt III UK 32/12 „Możliwość uznania całkowitej niezdolności do pracy jest wykluczona przy zachowaniu choćby ograniczonej zdolności, ale w tzw. normalnych warunkach.” Oznacza to, że jeśli ubezpieczony ma możliwość wykonywania pracy, nawet w ograniczonym stopniu, czyli posiada ograniczoną zdolność do wykonywania pracy w tzw. normalnych warunkach, nie może być mowy o uznaniu jej za niezdolną do pracy.
Natomiast co do częściowej niezdolności do pracy wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w wyroku w sprawie o sygnaturze akt III AUa 915/12: „O częściowej niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena stopnia i zakresu ich wpływu na utratę zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.”
Przy orzekaniu o niezdolności do pracy konieczne jest dokonanie oceny stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy. Zgodnie z art. 13 ust 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się:
- stopień naruszenia sprawności organizmu
- możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji;
- możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy
- celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.
Przy orzekaniu o niezdolności do pracy należy orzec o okresie na jaki dana niezdolność została orzeczona. Zgodnie z art. 13 ust. 2 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS niezdolność do pracy orzeka się na okres nie dłuższy niż 5 lat, z zastrzeżeniem ust. 3, który mówi o tym, że niezdolność do pracy orzeka się na okres dłuższy niż 5 lat, jeżeli według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu. Jeśli zatem obrażenia, jakie odniósł ubezpieczony są na tyle ciężkie, że można od razu stwierdzić, że nie ma żadnych rokowań odzyskania zdolności, to nie ma przeszkód do orzeczenia niezdolności do pracy dłużej niż 5 lat.
W sytuacji, w której ubezpieczony jest niezdolny do pracy przysługuje mu konkretne świadczenie, a mianowicie renta z tytułu niezdolności do pracy. Ustawodawca przewidział ją jako swego rodzaju zabezpieczenie dla osób, które w wyniku wypadku lub choroby zawodowej stały się niezdolne do pracy.
Biorąc pod uwagę kryterium czasu, przez jaki pracownik nie jest zdolny do wykonywania pracy, niezdolność do pracy możemy podzielić na trwałą bądź okresową. Jeśli jednak jako kryterium podziału przyjmiemy stopień niezdolności, niezdolność do pracy dzielimy na całkowitą i częściową.
Jednak jak wskazuje Sąd Najwyższy w swoim wyroku w sprawie o sygnaturze akt VI UK 284/07: „Renta z tytułu niezdolności do pracy jest przyznawana jako: po pierwsze – renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy albo renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy, po drugie – renta stała z tytułu trwałej niezdolności do pracy albo renta okresowa z tytułu okresowej niezdolności do pracy. W każdym z tych wariantów ubezpieczonemu przysługuje tylko jedna renta (tylko jedno świadczenie z tytułu niezdolności do pracy). Nie jest możliwe domaganie się przez ubezpieczonego, który pobiera rentę okresową z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, ustalenia, że spełnia również warunki do przyznania mu stałej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.”
Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 6 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Zatem do uzyskania uprawnienia do renty z tytułu niezdolności do pracy konieczne jest, żeby ta niezdolność nastąpiła w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.
Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje jeśli ubezpieczony nie ma możliwości wykonywania pracy zgodnej ze swoimi kwalifikacjami, a nie tylko w określonym miejscu pracy, co potwierdza postanowienie Sądu Najwyższego w sprawie o sygnaturze akt I UK 284/07: „Renta ubezpiecza niezdolność do pracy zgodnej z kwalifikacjami a nie tylko do określonego zatrudnienia (miejsca pracy).” Z powyższego wynika, że ubezpieczony, który jest niezdolny do pracy otrzyma rentę jeśli niezdolność będzie obejmować niezdolność do pracy zgodnej ze swoimi wyuczonymi kwalifikacjami, a nie tylko w konkretnym zakładzie pracy.
Każdy przypadek wypadku przy pracy będzie uzależniony od tego, jaki charakter pracy ubezpieczony wykonywał. Naturalną konsekwencją zróżnicowania charakteru wykonywanej pracy będzie zróżnicowanie w obrażeniach, na jakie narażeni są pracownicy. To właśnie charakter wykonywanej pracy najczęściej determinuje rodzaj i charakter ich urazów. Dlatego też każdy przypadek przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy powinien być rozpatrywany indywidualnie. Powyższe potwierdza Sąd Apelacyjny w Szczecinie w swoim wyroku wydanym w sprawie o sygnaturze akt III AUa 773/13, zgodnie z którym „Każda sprawa o rentę musi być rozważona i oceniona indywidualnie, z uwzględnieniem jej właściwych szczególnych okoliczności.”
Zgodnie z art. 17 ust. 1 i 2 ustawy wypadkowej, renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje niezależnie od długości okresu ubezpieczenia wypadkowego i bez względu na datę powstania niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.
Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową , które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, przywraca się w razie ponownego powstania tej niezdolności bez względu na okres, jaki upłynął od ustania prawa do renty (art. 17 ust. 4 ustawy wypadkowej).
Jeśli potrzebujesz porady prawnej lub chcesz powierzyć mi prowadzenie sprawy w Sądzie – umów się na spotkanie z w siedzibie Kancelarii Adwokackiej przy Al. Jana Pawła II 80 lokal 125 w Warszawie (biurowiec Babka Tower) dzwoniąc pod nr 697053659 lub mailowo na adres biuro@adwokat-stelmaszczyk.pl
