Dotychczas większość moich artykułów poświęcona była tematyce przestępstw prywatnoskargowych z punktu widzenia osoby pokrzywdzonej takim przestępstwem. Natomiast niniejszy artykuł skierowany jest do osób, które zostały oskarżone o popełnienie przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego.
Często zdarza się tak, że osoba otrzymująca z Sądu odpis prywatnego aktu oskarżenia, nie wie jak ma się zachować i jakie kroki powziąć aby obronić się przed oskarżeniem.
W pierwszej kolejności trzeba zauważyć, że jako oskarżonemu przysługuje Ci prawo do złożenia odpowiedzi na prywatny akt oskarżenia, który możesz złożyć w terminie 7 dni od doręczenia Ci odpisu prywatnego aktu oskarżenia (art. 338 § 2 k.p.k.). W odpowiedzi na prywatny akt oskarżenia powinieneś ustosunkować się do stawianego Ci zarzutu i przedstawić dowody przemawiające za swoją niewinnością.
W tym miejscu trzeba zauważyć, że co do zasady – z wyjątkiem sprawy o przestępstwo zniesławienia, w przypadku którego występuje częściowe odwrócenie ciężaru dowodu – ciężar udowodnienia faktu popełnienia przestępstwa spoczywa na oskarżycielu prywatnym, stąd – w zależności od okoliczności sprawy- możesz przyjąć postawę bierną, nie dążąc do wykazania swojej niewinności lub podjąć się aktywnej obrony swoich interesów.
Niezależnie od powyższego wskazać należy, iż jako oskarżonemu przysługuje Ci również prawo do obrońcy. Może być to obrońca z wyboru (wybrany przez Ciebie adwokat lub radca prawny) albo obrońca z urzędu (wyznaczany na Twój wniosek przez Sąd z listy adwokatów lub radców prawnych mających siedzibę w okręgu Sądu rozpoznającego Twoją sprawę).
Musisz wiedzieć, że w przypadku przestępstw prywatnoskargowych, zanim dojdzie do wyznaczenia rozprawy głównej konieczne jest przeprowadzenie posiedzenia pojednawczego, którego celem jest dążenie do polubownego załatwienia sprawy i zawarcia ugody między oskarżycielem prywatnym a oskarżonym (art. 489 § 1 k.p.k.).
Twoja obecność jako oskarżonego jest na posiedzeniu pojednawczym obowiązkowa. W przypadku, gdy nie możesz pojawić się na posiedzeniu np. z powodu choroby lub innej niedającej się pokonać przeszkody, powinieneś usprawiedliwić przed Sądem swoje niestawiennictwo przesyłając w tym celu stosowne pismo wraz z właściwym dokumentem potwierdzającym przyczynę niestawiennictwa (np. zwolnienie lekarskie wystawione przez lekarza sądowego).
Jeżeli nie pojawisz się na posiedzeniu pojednawczym bez usprawiedliwienia swojego niestawiennictwa, wówczas zgodnie z art. 491 § 2 k.p.k. Sąd skieruje sprawę na rozprawę główną. Dodać w tym miejscu warto, że nieusprawiedliwiona nieobecność oskarżyciela prywatnego wywołuje poważniejsze skutki, bowiem traktowana jest jako odstąpienie od oskarżenia i skutkuje umorzeniem postępowania.
W sytuacji, gdyby udało Ci się pojednać z oskarżycielem prywatnym, wówczas postępowanie karne zostaje umorzone. Jeżeli zaś do pojednania nie dojdzie, Sąd kieruje sprawę na rozprawę główną, na której Twoja obecność jest także obowiązkowa.
Rozprawa główna rozpoczyna się od odczytania prywatnego aktu oskarżenia. Po tym następuje przesłuchanie oskarżonego. Musisz pamiętać, iż jako oskarżonemu przysługuje Ci prawo do odmowy składania wyjaśnień, jak i odmowy odpowiedzi na pytania. Pytania może również zadawać Ci także oskarżyciel prywatny i jego pełnomocnik ustanowiony w sprawie.
Warto byś miał na uwadze, że do momentu zakończenia Twojego przesłuchania na rozprawie głównej możesz złożyć wniosek o skazanie Cię w określony sposób bez przeprowadzania postępowania dowodowego, w trybie art. 387 k.p.k. We wniosku takim musisz zaproponować określoną karę (np. grzywna, ograniczenie wolności), a także wskazać okoliczności przemawiające za zasadnością zastosowania wobec Ciebie takiej instytucji (dotychczasowa niekaralność, sytuacja majątkowa lub rodzinna).
Jako oskarżony możesz również wystąpić z wnioskiem o warunkowe umorzenie prowadzonego przeciwko Tobie postępowania karnego (art. 66 k.k.) Zaletą warunkowego umorzenia postępowania jest to, iż mimo uznania Cię za winnego zarzucanego Ci czynu Sąd odstępuje od wydania wyroku skazującego i wymierzenia kary, co jest równoznaczne z zachorowaniem przez Ciebie statusu osoby niekaranej.
Jeżeli posiadasz jakiekolwiek środki dowodowe przemawiające za Twoją niewinnością (dotyczy to zwłaszcza przestępstwa zniesławienia w przypadku którego to na oskarżonym spoczywa ciężar udowodnienia, że uczyniony przez niego zarzut był prawdziwy) możesz je zgłosić, zarówno w odpowiedzi na prywatny akt oskarżenia, jak i w trakcie rozprawy po swoim przesłuchaniu (w praktyce wygląda to tak, że po przesłuchaniu oskarżonego i pokrzywdzonego Sąd kieruje pytanie, czy strony postępowania mają jakieś wnioski dowodowe).
Jeśli potrzebujesz porady prawnej lub chcesz powierzyć mi prowadzenie sprawy w Sądzie – umów się na spotkanie z w siedzibie Kancelarii Adwokackiej przy Al. Jana Pawła II 80 lokal 125 w Warszawie (biurowiec Babka Tower) dzwoniąc pod nr 697053659 lub mailowo na adres biuro@adwokat-stelmaszczyk.pl
Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego następuje zamknięcie przewodu sądowego, po czym Sąd udziela głosu stronom. W pierwszej kolejności głos zabiera oskarżyciel prywatny lub jego pełnomocnik, następnie głos przysługuje obrońcy oskarżonego i samemu oskarżonemu.
Po wysłuchaniu głosów stron Sąd wydaje wyrok. W sprawach zawiłych Sąd może odroczyć wydanie wyroku na czas nieprzekraczający 14 dni (art. 411 § 1 k.p.k.).
Wydając wyrok Sąd przestawia krótkie motywy rozstrzygnięcia (przytacza okoliczności uzasadniające zasadność rozstrzygnięcia).
W wypadku, gdy nie zgadasz się z zapadłym rozstrzygnięciem masz możliwość odwołania się od niego. W tym celu w terminie 7 dni od ogłoszenia wyroku musisz złożyć wniosek o jego uzasadnienie (a jeżeli nie byłeś obecny na ogłoszeniu wyroku to wówczas termin 7 – dniowy liczy się od doręczenia Ci odpisu wyroku), a następnie w terminie 14 dni od doręczenia Ci uzasadnienia musisz złożyć apelację do Sądu II instancji za pośrednictwem Sądu, który wydał zaskarżony wyrok.
Zgodnie z obowiązującą procedurą karną, oskarżonemu przysługuje szereg uprawnień służących do obrony jego praw w toku procesu. Jedynym z nich jest prawo do złożenia odpowiedzi na akt oskarżenia. Uprawnienie to przysługuje oskarżonemu bez względu na tryb w jakim dane przestępstwo jest ścigane, a więc także w trybie prywatnoskargowym.
Podstawę do wniesienia odpowiedzi na prywatny akt oskarżenia stanowi art. 338 § 2 k.p.k. w zw. z art. 485 k.p.k. „Oskarżony ma prawo do wniesienia, w terminie 7 dni od doręczenia mu aktu oskarżenia, pisemnej odpowiedzi na akt oskarżenia, o czym należy go pouczyć„.
W odpowiedzi na akt oskarżenia oskarżony może:
- ustosunkować się do stawianego mu zarzutu;
- przedstawić swoją wersję zdarzenia;
- przedstawić dowody przemawiające za swoją niewinnością;
- wnosić o umorzenie postępowania, np. z powodu znikomej społecznej szkodliwości czynu lub brak wypełnienia znamion czynu zabronionego.
Złożenie odpowiedzi na prywatny akt oskarżenia, nie jest obowiązkiem oskarżonego, jednak w praktyce skorzystanie z tego uprawnienia może nieść za sobą wiele korzyści.
Przede wszystkim należy mieć na względzie, iż zaprezentowanie pisemnie swojego stanowiska pozwoli na zapoznanie się z nim przez Sąd w każdym czasie, a nadto umożliwi w znacznym stopniu uniknąć pomyłek i przeoczeń, jakie niejednokrotnie czując atmosferę sali sądowej, popełnia oskarżony.
Odpowiedź na prywatny akt oskarżenia, nie ma specjalnej formy, ale jak każde pismo procesowe musi spełniać minimalne wymogi, określone w art. 119 § 1 kp.k. Oznacza to, że prywatny akt oskarżenia musi zawierać:
- oznaczenie organu, do którego jest skierowane (np. Sąd Rejonowy dla Warszawy -Żoliborza w Warszawie, IV Wydział Karny) oraz sprawy, której dotyczy (chodzi o podanie sygnatury akt, która będzie podana w piśmie przewodnim Sądu doręczającym Ci prywatny akt oskarżenia, np. IV K 12/16),
- oznaczenie oraz adres wnoszącego pismo (warto abyś oznaczył obydwie strony procesu, tj. dane oskarżyciela prywatnego – które znajdziesz w prywatnym akcie oskarżenia oraz swoje dane, jako oskarżonego),
- treść wniosku lub oświadczenia( przed treścią powinieneś zamieścić nagłówek :odpowiedź na prywatny akt oskarżenia, przechodząc dalej powinieneś wskazać, iż nie podzielasz argumentacji przytoczonej przez oskarżyciela prywatnego i wnosisz np. o umorzenie postępowania, czy warunkowe umorzenie postępowania – treść wniosku zależy od okoliczności danej sprawy), w miarę potrzeby uzasadnieniem (w uzasadnieniu powinieneś przytoczyć stan faktyczny sprawy, tj. wskazać przebieg zdarzenia w związku z którym zostałeś oskarżony, a dodatkowo – w miarę możliwości, możesz powołać argumentację prawną, wskazują konkretne przepisy ustawy karnej),
- datę i podpis.
Odpowiedź na prywatny akt oskarżenia wnosi się bezpośrednio do Sądu, z którego doręczono prywatny akt oskarżenia, a więc do Sądu I instancji przed którym sprawa zawisła.
Jeśli potrzebujesz porady prawnej lub chcesz powierzyć mi prowadzenie sprawy w Sądzie – umów się na spotkanie z w siedzibie Kancelarii Adwokackiej przy Al. Jana Pawła II 80 lokal 125 w Warszawie (biurowiec Babka Tower) dzwoniąc pod nr 697053659 lub mailowo na adres biuro@adwokat-stelmaszczyk.pl
