Zniesławienie w Internecie jest najdotkliwsze dla osoby pomówionej i wywołuje największe szkody wizerunkowe. Dlatego jest zagrożone surowszą karą i uzasadnia zasądzenie wysokiego zadośćuczynienia na rzecz osoby zniesławionej.
Na tle art. 212 k.k. (normującego przestępstwo zniesławienia) można wyróżnić dwa typy przestępstwa zniesławienia :
- typ podstawowy (art. 212 § 1 k.k.) – np. zniesławienie w formie ustnej ( X mówi Y, że Z jest niekompetentnym dentystą, który zamiast leczyć, niszczy zęby każdego pacjenta)
- typ kwalifikowany (art. 212 § 2 k.k.) – dokonany za pomocą środków masowego komunikowania (X zamieszcza na swoim blogu internetowym informacje, że Y, który prowadzi działalność gospodarczą, jest oszustem i złodziejem)
Rozróżnienie powyższych form zniesławienia ma fundamentalne znaczenie z punktu widzenia sprawcy przestępstwa, bowiem kara jaką poniesie, uzależniona jest od sposobu popełnienia przestępstwa.
Zgodnie z art. 212 § 1 k.k. sprawcy przestępstwa zniesławienia dokonanego w typie podstawowym grozi grzywna lub kara ograniczenia wolności.
W myśl zaś art. 212 § 2 k.k. jeśli sprawca dopuszcza się przestępstwa zniesławienia za pomocą środków masowego komunikowania, a więc np. w Internecie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Typ kwalifikowany został wprowadzony do kodeksu karnego stosunkowo niedawno, a potrzeba jego skonstruowania wynikała bezpośrednio z gwałtownego rozwoju środków komunikowania społecznego.
Zauważyć należy, iż pojęcie „środek masowego komunikowania” nie zostało w ustawie karnej zdefiniowane, dlatego w tym zakresie trzeba posiłkować się stanowiskiem wypracowanym przez doktrynę i orzecznictwo.
Na czym polega zniesławienie w Internecie i innych środkach masowej komunikacji ?
Za środek masowego komunikowania uznaje się każdy środek publicznego przekazywania informacji. Trzeba mieć przy tym na uwadze, że o zakwalifikowaniu danego środka jako należącego do kategorii masowego komunikowania decydujące znaczenie ma nieograniczona dostępność informacji przekazywanych za jego pomocą, a nie – jakby się błędnie mogło wydawać- nieograniczony dostęp do tego środka.
Środkami masowego komunikowania są np.:
- Internet
- telewizja
- prasa
- radio
- publikacje książkowe
- nagrania elektroniczne
- bilbordy
- plakaty
- ulotki
Pomówienie w Internecie nie zawsze stanowi kwalifikowany typ przestępstwa zniesławienia z art. 212 § 2 k.k.
Decydujące znaczenie ma ustalenie czy do zniesławiającego wpisu zamieszczonego w Internecie ma dostęp nieograniczona liczba osób.
Nie stanowi przestępstwa zniesławienia w typie kwalifikowanym przekazanie zniesławiającego wpisu w formie wiadomości wysłanej za pośrednictwem portalu facebook, gdy dostęp do niego ma ograniczona liczba osób.
Umieszczenie zniesławiającego wpisu na tzw. tablicy facebook’a, na ogólnodostępnym blogu czy na stronie internetowej, do których dostęp ma każdy użytkownik Internetu stanowi już przestępstwo zniesławienia w typie kwalifikowanym z art. 212 § 2 k.k.
Co grozi za zniesławienie w Internecie?
Zgodnie z art. 212 § 2 k.k. za zniesławienie w Internecie lub za pomocą innego środka masowej komunikacji grozi alternatywnie kara:
- grzywny
- ograniczenia wolności
- pozbawienia wolności do 1 roku
- zadośćuczynienie na rzecz osoby zniesławionej lub na wskazany przez nią cel społeczny
Surowsza kara za zniesławienie w Internecie uzasadniona jest wyższym stopniem społecznej szkodliwości tego czynu. Jest on związany ze szczególną siłą oddziaływania mediów, które umożliwiają zapoznanie się ze zniesławiającą treścią przez szerszą grupę odbiorców oraz wpływają na kształtowanie światopoglądu opinii publicznej.
Czas popełnienia przestępstwa zniesławienia w Internecie
Przy przestępstwie zniesławienia, dla którego okres przedawnienia karalności czynu został – w stosunku do przestępstw publicznoskargowych – znacznie skrócony, czas popełnienia przestępstwa jest kwestią szczególnie istotną. Może się bowiem okazać, że sprawca zniesławienia nie poniesie kary za popełnione przestępstwo ponieważ upłynął termin przedawnienia jego karalności
Dokładne określenie czasu popełnienia czynu zabronionego ma ponadto decydujący wpływ m.in. na:
- ustalenie ustawy karnej mającej zastosowanie do sprawcy czynu (w sytuacji gdy nastąpiła zmiana ustawy),
- ustalenie kwestii zdolności sprawcy do ponoszenia odpowiedzialności za czyn z uwagi na wiek czy poczytalność,
- określenie kary lub środka karnego jaki może być orzeczony wobec sprawcy.
Jak zatem widać określenie momentu popełnienia przestępstwa ma fundamentalny wpływ na wiele instytucji prawa karnego. Tymczasem, jeszcze do niedawna istniały kontrowersje wokół ustalenia momentu popełnienia przestępstwa zniesławienia przez Internet, związane z wątpliwościami co do charakteru tego przestępstwa.
W tym zakresie powstała bowiem koncepcja, zgodnie z którą, z uwagi na ogólnodostępność Internetu, przestępstwo internetowego zniesławienia należało traktować jako przestępstwo trwałe, rozumiane jako określony stan bezprawia wywołany przez sprawcę i utrzymujący się przez pewien czas, do chwili jego przerwania zgodnie z wolą sprawcy.
Gdyby zatem przyjąć, iż przestępstwo polegające na umieszczeniu w Internecie zniesławiającego wpisu jest przestępstwem trwałym, wówczas bieg terminu przedawnienia karalności tego przestępstwa należałby liczyć nie od daty umieszczenia wpisu na stronie internetowej, lecz od momentu usunięcia wpisu z Internetu. Jak bowiem wynika ze specyfiki przestępstw trwałych, odliczanie okresu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym ustał bezprawny stan.
Wszelkie wątpliwości w omawianym zakresie zostały rozstrzygnięte przez postanowienie Sądu Najwyższego z 29 czerwca 2010 r., sygn. akt I KZP 7/10, w którym stwierdzono, że „chwilą popełnienia przestępstwa określonego w art. 212 § 2 k.k., polegającego na umieszczeniu w sieci Internetu treści o charakterze zniesławiającym, jest chwila dokonania danego wpisu, a nie jego usunięcia”.
Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że przestępstwo zniesławienia w Internecie nie jest przestępstwem trwałym, a co za tym idzie chwilą jego popełnienia jest moment opublikowania zniesławiającego wpisu w sieci.
Powyższe oznacza, że bieg terminu przedawnienia karalności przestępstwa zniesławienia w Internecie rozpoczyna się z chwilą dokonania wpisu na stronie internetowej. Przykładowo więc, jeśli sprawca umieścił w sieci zniesławiającą osobę trzecią wypowiedź w dniu 13 stycznia 2010 roku, zaś usunął ją w dniu 25 czerwca 2014 r. wówczas przedawnienie karalności przestępstwa – liczonego od czasu jego popełnienia- nastąpi w dniu 13 stycznia 2013 r.
Uzasadniając swoje stanowisko Sąd Najwyższy podniósł, iż w świetle art. 6 k.k. czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był zobowiązany, a zatem do dokonania przestępstwa dochodzi wówczas, gdy sprawca swoim zachowaniem wyczerpuje znamiona przestępstwa. W wypadku przestępstwa określonego w art. 212 § 1 k.k. do jego dokonania dochodzi w chwili, gdy sprawca zakomunikował przynajmniej jednej osobie (w każdej możliwej formie) zniesławiającą treść, a więc – w omawianym przypadku – zamieścił w Internecie zniesławiający wpis. Co więcej, zdaniem Sądu Najwyższego art. 212 § 2 k.k. nie nakłada na sprawcę obowiązku usunięcia z nośnika informatycznego zniesławiającej treści, natomiast sam fakt, czy miał on w ogóle taką sposobność, pozostaje bez znaczenia dla prawnokarnej oceny jego zachowania.
Podsumowując, należy uznać, iż w przypadku popełnienia przestępstwa zniesławienia w Internecie, momentem jego dokonania, od którego odlicza się bieg terminu przedawnienia, jest chwila umieszczenia zniesławiającego wpisu w sieci.
Jeśli potrzebujesz porady prawnej lub chcesz powierzyć mi prowadzenie sprawy w Sądzie – umów się na spotkanie z w siedzibie Kancelarii Adwokackiej przy Al. Jana Pawła II 80 lokal 125 w Warszawie (biurowiec Babka Tower) dzwoniąc pod nr 697053659 lub mailowo na adres biuro@adwokat-stelmaszczyk.pl