Zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej

W przypadku śmierci osoby najbliżej w wypadku drogowym rodzina zmarłego może domagać się zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Powyższe roszczenie zostało wprowadzone do Kodeksu Cywilnego w dniu 3 sierpnia 2008 roku w art. 446 § 4. Zadośćuczynienie obejmuje szkody niemajątkowe i jest roszczeniem jednorazowym. Należy wskazać, iż przysługuje każdemu uprawnionemu osobno, w indywidualnie określonej wysokości.

Zgodnie z art. 446 § 4 k.k.:

„Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę”

W praktyce Sąd, ustalając wysokość zadośćuczynienia bierze pod uwagę między innymi:

1. Stopień cierpienia psychicznego;
2. Krzywdy wynikające z utraty pomocy i opieki osoby bliskiej;
3. Uczucia osamotnienia;
4. Bezsilność wobec trudności życiowych;
5. Zażyłość ze zmarłym;
6. Wpływ utraty bliskiej osoby na samopoczucie i zdrowie psychiczne;
7. Szczególna więź.

Należy wskazać, iż powyższe czynniki tylko mogą pomóc w określeniu wysokości zadośćuczynienia na podstawie art. 446 § 4 k.c. Sąd indywidualnie bada każdy przypadek i określa jego wysokość.

Zadośćuczynienie z art. 446 § 4 kodeksu cywilnego, należy kwalifikować jako podstawowe świadczenie, którego celem jest kompensata powstałej krzywdy, tzn. szkody o charakterze niemajątkowym po stronie najbliższych członków rodziny zmarłego poszkodowanego.

Zadośćuczynienie jest świadczeniem:

• jednorazowym, gdyż obejmuje wszystkie elementy krzywdy łącznie z tymi, które mogą ujawnić się w przyszłości;
• które ma złagodzić cierpienia po utracie osoby najbliższej, gdyż jego celem jest wyrównanie uszczerbków o charakterze niematerialnym wynikających z doznanej krzywdy;
• należącym się wyłącznie uprawnionemu najbliższym członkom rodziny zmarłego poszkodowanego, gdyż jest ściśle związane z osobą uprawnionego. Wygasa wraz ze śmiercią osoby najbliższej, nie wchodząc do spadku po niej;
• uznaniowym, gdyż sąd orzekający ma pełną swobodę w przyznaniu i określeniu jego wysokości.

Przesłanki jakie muszą zostać spełnione, by dochodzić od zakładu ubezpieczeń wypłaty zadośćuczynienia to:

• doznanie szkody niemajątkowej tzw. krzywdy, która utożsamiana jest z negatywnymi przeżyciami w sferze psychicznej członka najbliższej rodziny osoby zmarłej;
• związek przyczynowy pomiędzy śmiercią osoby najbliższej a doznaną w jej wyniku krzywdą;
• odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń za wypłatę roszczeń z tytułu śmierci osoby najbliższej.

Jeśli potrzebujesz porady prawnej lub chcesz powierzyć mi prowadzenie sprawy w Sądzie – umów się na spotkanie z w siedzibie Kancelarii Adwokackiej przy Al. Jana Pawła II 80 lokal 125 w Warszawie (biurowiec Babka Tower) dzwoniąc pod nr 697053659 lub mailowo na adres biuro@adwokat-stelmaszczyk.pl

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego, z dnia 10 maja 2012 r., sygn. akt IV CSK 416/11: „Zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 k.c. nie jest zależne od pogorszenia sytuacji materialnej osoby uprawnionej i poniesienia szkody majątkowej, a jego celem jest kompensacja doznanej krzywdy, a więc złagodzenie cierpienia psychicznego wywołanego śmiercią osoby najbliższej i pomoc pokrzywdzonemu w dostosowaniu się do zmienionej w związku z tym jego sytuacji życiowej.”

Głównym celem zadośćuczynienia jest wyrównanie uszczerbków o charakterze niematerialnym związanych z doznaną krzywdą, a jego przyznanie i ustalenie wysokości ma charakter uznaniowy. Z tego względu niezwykle istotną kwestią jest przyjęcie kryteriów, które pomogą w określaniu wysokości zadośćuczynienia należnego dla najbliższych członków rodziny.

Do najważniejszych kryteriów mających wpływ na wysokość zadośćuczynienia należy zaliczyć:

• długotrwałość cierpień i bólu po śmierci osoby najbliższej;
• cierpienia natury moralnej, poczucie osamotnienia i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej;
• poczucie bezradności życiowej, samotności i strach przed samotnością w przyszłości;
• wiek uprawnionego do zadośćuczynienia;
• silne przeżywanie żałoby po zmarłym;
• niemożność realizacji planów na przyszłość;
• konieczność układania sobie życia od nowa;
• pozbawienie rodzinnego lub małżeńskiego wsparcia;
• konieczność samodzielnego wychowania dzieci oraz związane z tym problemy psychiczne;
• niemożność wykonywania pracy, osłabienie aktywności życiowej ze względu na stan psychiczny po śmierci małżonka;
• stopień pokrewieństwa, bliskości, zażyłości i przyjaźni pomiędzy uprawnionym a zmarłym;

Analiza pierwszych zapadłych orzeczeń kształtujących wysokość zadośćuczynień z art. 446 § 4 k.c. pozwala obecnie przyjąć, iż wysokość zadośćuczynień dla najbliższych członków rodziny oscyluje na poziomie do 100 000 zł.

Po stronie branży ubezpieczeniowej natomiast wysokość przyznawanych zadośćuczynień oscyluje na poziomie do 40 000 zł czyli, zdecydowanie niższym niż na drodze postępowania sądowego, co patrząc z punktu widzenia poszkodowanych absolutnie nie powinno mieć miejsca.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego, z dnia 7 marca 2014 r., sygn. akt IV CSK 374/13: „Zadośćuczynienie przyznawane na podstawie art. 446 § 4 KC jest odzwierciedleniem w formie pieniężnej rozmiaru krzywdy, która nie zależy od statusu materialnego pokrzywdzonego. Jedynie zatem rozmiar zadośćuczynienia może być odnoszony do stopy życiowej społeczeństwa, która pośrednio może rzutować na jego umiarkowany wymiar i to w zasadzie bez względu na status społeczny i materialny pokrzywdzonego. Przesłanka „przeciętnej stopy życiowej” społeczeństwa ma więc charakter uzupełniający i ogranicza wysokość zadośćuczynienia, tak by jego przyznanie nie prowadziło do wzbogacenia osoby uprawnionej, nie może jednak pozbawiać zadośćuczynienia jego zasadniczej funkcji kompensacyjnej i eliminować innych czynników kształtujących jego rozmiar.”

Poniżej przykładowe wyroku w sprawie o zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej:

Przykładowo Sąd Okręgowy w Gliwicach w wyroku z dnia 24 marca 2010 roku II C 152/09 przyznał rodzicom zmarłego tragicznie w wypadku syna 40 000 złotych tytułem zadośćuczynienia. W tym przypadku Sąd wziął pod uwagę kwestię wspólnego zamieszkania rodziców z synem, wysokość utraconych zarobków, pogorszenie się sytuacji życiowej – zmniejszenie dochodów na jednego członka rodziny, pozbawienie opieki jego syna przez babcię, wstrząs psychiczny wywołany śmiercią. Zaś na zmniejszenie zadośćuczynienia miał wpływ dorosły wiek i samodzielność powoda.

Natomiast Sąd Apelacyjny w Łodzi w orzeczeniu z dnia 14 kwietnia 2010 roku I A Ca 178/10 przyznał 100 000 złotych tytułem zadośćuczynienia matce po śmierci syna. Sąd podkreślił, iż dobrem osobistym, którego naruszenie wymaga rekompensaty jest prawo do życia w rodzinie. Sąd wskazał, iż najwyższe zadośćuczynienie powinno być zasadzone na rzecz osób, które na skutek śmierci stały się samotne i nie będą mogły mieć własnych dzieci. Naruszenie prawa do życia w rodzinie stanowi znacznie większą dolegliwość psychiczną dla członka rodziny zmarłego, niż w przypadku innych dóbr, a skutki rozciągają się na całe życie osób bliskich.

Z kolei Sąd Okręgowy w Rzeszowie (wyrok z dnia 15 marca 2010 roku, I C1503/09) zasądził na rzecz młodej mężatki zadośćuczynienie po tragicznej śmierci jej męża w wysokości 230 000 złotych. Sąd w uzasadnieniu wyroku wskazał na silny wstrząs, zaburzenia adaptacyjne powodujące niechęć do życia oraz do podejmowania leczenia, stan zdrowia psychicznego oraz wyjątkowo silne przeżycia psychiczne, ponieważ mąż zmarł na początku trwania małżeństwa i w młodym wieku.

Jak widać na chwilę obecną nie ma jednolitego stanowiska odnośnie wysokości kwot zadośćuczynienia dla członków najbliższej rodziny osoby zmarłej w wypadku drogowym. Zgodnie z poglądami przedstawicieli środowiska ubezpieczeniowego ze szczególnym uwzględnieniem Rzecznika Ubezpieczonych kwota bazowa zadośćuczynienia powinna być określona na odpowiednio wysokim poziomie, tzn. w obecnej rzeczywistości i otoczeniu w granicach pomiędzy 100.000 – 200.000 zł, a następnie korygowana w oparciu o istotne dla rozmiaru indywidualnej krzywdy czynniki.

Przyjęcie takich kierunków rozwiązań systemowych znajduje również uzasadnienie w utrwalonej judykaturze, która wskazuje, iż zadośćuczynienie musi mieć wysokość odczuwalną w taki sposób, aby w mniemaniu poszkodowanego, szkoda została naprawiona, a w związku z tym wywołała pewne odczucie sprawiedliwości, dlatego też powinna być odpowiednio wysoka.

Jeśli potrzebujesz porady prawnej lub chcesz powierzyć mi prowadzenie sprawy w Sądzie – umów się na spotkanie z w siedzibie Kancelarii Adwokackiej przy Al. Jana Pawła II 80 lokal 125 w Warszawie (biurowiec Babka Tower) dzwoniąc pod nr 697053659 lub mailowo na adres biuro@adwokat-stelmaszczyk.pl